نقش امارات در دادرسی مدنی

فهرست مطالب

عنوان

مقدمه. ۱

۱- تبیین موضوع تحقیق ۱

۲- ضرورت و اهداف تحقیق ۱

۳- سوالات تحقیق ۲

۴- فرضیه‌های تحقیق. ۲

۵- پیشینه تحقیق. ۳

۶- قلمرو تحقیق ۳

۷- روش تحقیق ۳

۸- ساختار تحقیق. ۳

بخش اول: مفاهیم و کلیات. ۵

 فصل اول: امارات در نظام حقوقی اسلام ۶

 مبحث اول: تعریف دلیل، اماره واصل ۶

گفتار اول: تعریف دلیل ۶

گفتار دوم: تعریف اماره ۱۱

گفتار سوم: تعریف اصل ۱۴

 مبحث دوم: نگاهی کوتاه به پیشینۀ امارات . ۱۵

 مبحث سوم: مقایسه دلیل، اماره و اصل با یکدیگر ۱۷

گفتار اول: مقایسه دلیل و اماره با یکدیگر ۱۷

گفتار دوم: مقایسه دلیل و اماره با اصل. ۱۹

 فصل دوم: حجیّت و کیفیّت حجیّت امارات. ۲۰

 مبحث اول: اعتبار و حجیّت امارات ۲۰

 مبحث دوم: کیفیّت حجیّت امارت ۲۳

گفتار اول: امکان تعبد به ظن. ۲۳

گفتار دوم: تأسیس اصل در عمل به ظن. ۳۵

گفتار سوم: وقوع تعبد به ظن ۳۸

 فصل سوم: شناسایی ادله اثبات دعوی ۴۶

مبحث اول: تعریف ادله اثبات دعوی. ۴۶

 مبحث دوم: سیستم­های دلایل در قوانین. ۴۷

گفتار اول: نظام ادله قانونی. ۴۸

گفتار دوم: نظام ادله معنوی ۴۸

گفتار سوم: نظام ادله مختلط ۴۹

گفتار چهارم: موضع قانونگذار ایران. ۵۰

مبحث سوم: اقسام امارات ۵۱

گفتار اول: اماره قانونی. ۵۱

گفتار دوم: اماره قضایی ۵۳

بخش دوم: ماهیت، جایگاه و اعتبار امارات قانونی   ۵۴

 فصل اول: ماهیت و عناصر امارات قانونی ۵۵

مبحث اول: ماهیت اماره قانونی ۵۵

 مبحث دوم: عناصر امارات قانونی. ۶۵

 فصل دوم: اقسام امارات قانونی ۷۰

مبحث اول: امارات نسبی. ۷۰

 مبحث دوم: امارات مطلق. ۷۲

 فصل سوم: نقش و جایگاه امارات قانونی (نسبت آن با سایر ادله) . ۷۷

 مبحث اول: تعارض امارات قانونی با سایر ادله ۷۷

گفتار اول: تعارض اماره خلاف­پذیر با سایر ادله. ۷۸

گفتار دوم: تعارض اماره خلاف­ناپذیر با سایر ادله. ۷۸

 مبحث دوم: تعارض امارات قانونی با اصول عملی ۷۹

گفتار اول: تعارض اماره با اصل استصحاب. ۷۹

گفتار دوم: تعارض اماره با اصل برائت. ۸۳

 مبحث سوم: تعارض امارات با یکدیگر ۸۴

گفتار نخست: تعارض اماره قانونی با اماره قانونی دیگر ۸۴

گفتار دوم: تعارض اماره قضایی با اماره قضایی دیگر ۸۵

گفتار سوم: تعارض اماره قانونی با اماره قضایی ۸۶

 مبحث چهارم: انقلاب دعوا ۸۷

 فصل چهارم: ویژگی­ها، آثار و اعتبار امارات قانونی    ۹۱

 مبحث اول: ویژگی­ها و آثار امارات قانونی ۹۱

گفتار اول: ویژگی­ها و توان اثباتی امارات قانونی ۹۲

گفتار دوم: آثار و مجرای امارات قانونی. ۹۴

 مبحث دوم: اعتبار امارات قانونی ۹۵

بخش سوم: ماهیت، مبانی و اعتبار امارات قضایی ۹۷

 فصل اول: ماهیت و ارکان امارات قضایی. ۹۸

مبحث اول: ماهیت اماره قضایی ۹۸

مبحث دوم: ویژگی­ها و ارکان امارات قضایی. ۱۲۳

گفتار اول: ویژگی­های امارات قضایی. ۱۲۳

گفتار دوم: ارکان امارات قضایی ۱۲۴

 فصل دوم: مبانی امارات قضایی ۱۲۵

 مبحث نخست: ظنون دادرسان ۱۲۵

مبحث دوم: عرف و عادت. ۱۲۸

 مبحث سوم: اوضاع و احوال (قرائن) ۱۳۱

 فصل سوم: مصادیق بارز واعتبار امارات قضایی ۱۳۲

 مبحث اول: مصادیق بارز امارات قضایی. ۱۳۲

گفتار نخست: معاینه محل و تحقیق محلی ۱۳۲

گفتار دوم: کارشناسی ۱۳۸

گفتار سوم: عدم ارائه دفاتر تجاری. ۱۴۲

گفتار چهارم: مشاهدات و ادراکات دادرس. ۱۴۴

 مبحث دوم: اعتبار امارات قضایی ۱۵۱

نتیجه گیری ۱۵۲

فهرست منابع و مآخذ. ۱۵۵

مقدمه

۱- تبیین موضوع تحقیق

هر چند در بادی امر نقش امارات در دادرسی مدنی امری غامض و پیچیده به نظر می‌رسد اما تبیین مفهوم و محل جریان امارات در فقه کمک شایانی به بیان مسئله در حقوق ایران خواهد کرد و لذا امارات از منظر فقهی عبارتست از ظنی که شارع، کاشفیت آن را حکما در ردیف کاشفیت قطع قرار داده است و برخی علمای اصول از دلیل ظنی که شارع، کاشفیت آن را حکماً در ردیف کاشفیت قطع قرارداده است به اماره تعبیر کرده‌اند.

بنابر آنچه اجمالاً مطرح شد با مراجعه به قانون می‌توان گفت امارات در حقوق ایران عبارتست از اوضاع و احوالی که به حکم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته می‌شود.

۲- ضرورت و اهداف تحقیق

حق و عدالت از سر فصل‌هایی است که در نزد همه‌ی انسان‌ها قابل احترام است و بی شک هنگامی حق منشا اثر است که مورد تردید نباشد و گرنه حق مورد تردید نیاز به اثبات دارد و از این رو امارات بعنوان یکی از ادله حل و فصل دعاوی و حفظ حق از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است. و از سوی دیگر امروزه که حیات انسان‌ها گام به گام در حال رشد و پیشرفت است، اثبات حق بیشتر مستلزم دلیل گردیده و در عین حال در کم و کیف دلایل تغییر و تحولات زیادی رخ داده است. در میان ادله اثبات دعوی امارات از جمله دلایلی است که با گذشت زمان و پیشرفت علوم و تکنولوژی و تحولات حقوقی هر روز نقش آن برجسته‌تر می‌شود. در نتیجه شایسته است که به طور مفصل و دقیق به بررسی این قسم از ادله اثبات دعوی بپردازیم.

اهدافی که این تحقیق در پی تبیین آن است عبارتست از بیان امارات در نظام حقوقی اسلام، بیان و تبیین اعتبار و حجیّت آنها از منظر اصولیین و تبیین آثار، ویژگی‌ها و حدود اعتبار امارات قانونی و قضایی و تبیین ارزش اثباتی آنها در دعاوی مطروحه و جاری در محاکم قضایی ایران و همچنین بررسی تطور بار اثباتی امارات در حقوق ایران .

۳- سوالات تحقیق

۱- امارات از چه زمانی در ردیف ادله‌ی اثبات دعوی قرار گرفتند؟

۲- امارات در نظام حقوقی اسلام از چه جایگاهی برخوردارند؟

۳- جایگاه امارات قانونی و قضایی در میان سایر ادله‌ی اثبات دعوا کجاست؟